Het waarnemen van uilen overdag is lastig. Ze zijn meestal ’s nachts actief, zijn niet heel algemeen en hebben zeer goede camouflagekleuren . In de winter is het vaak iets makkelijker om uilen te zien, aangezien bomen en struiken dan geen blad dragen. Uilen zijn in de winter ook vocaal meer te horen. Bosuilen beginnen bijvoorbeeld al vanaf eind november tot begin januari met het bezetten van hun territorium en het roepen voor het vrouwtje. De roep van het mannetje bosuil is mysterieus en wordt door vele regisseurs toegevoegd aan films of series om deze spannender te maken. Bosuilen zitten in de winter meestal in koppels. Het vrouwtje zit soms al op de eieren en het mannetje zit dan roestend nabij het nest.
Roestplaatsen
Er zijn ook uilen in Nederland die gezamenlijk roesten gedurende de wintermaanden. Het gaat dan vaak om ransuilen. Ransuilen kun je op de meest uiteenlopende plaatsen aantreffen. Regelmatig roesten ze in groepen in de nabijheid van mensen. Een grote groep ransuilen in een solitaire boom op een schoolplein haalde deze winter het NOS journaal. Ransuilen beginnen vanaf nu ( eind februari / begin maart) met het vormen van koppels en het bezetten van territoria. Qua uiterlijk zijn ze een stuk slanker dan bosuilen en hebben twee kenmerkende ‘pluimpjes’ bovenop de kop.
‘Day-roost experts’
Afgelopen weken heb ik een reis gemaakt door Sri Lanka. Vogelaars vanuit de hele wereld bezoeken dit land. Voor buitenlandse vogelaars, inclusief mijzelf, is het bijna onmogelijk om zelf een uil te vinden. De lokale bevolking is zich hiervan bewust en sluit hier goed op aan. Getrainde trackers en gidsenbureaus hebben zich de afgelopen jaren ontwikkeld als experts in het lokaliseren van roestende uilensoorten. Een hele zeldzame soort van Sri Lanka is de Serendipdwergooruil ( Serendibs scops owl) Deze endemische uil is pas in 2001 ontdekt en komt alleen voor op Sri Lanka. Middenin het tropisch regenwoud, tientallen meters buiten de vaste wandelpaden werd deze zeldzaamheid voor ons aangewezen. Zelfstandig was het onmogelijk geweest om dit zeer goed gecamoufleerde uiltje te vinden in het immens grote woud.
Uil als verdienmodel
In Tissamaharama ontmoette ik de 24-jarige Sirantha die alles weet van de lokale bruine visuil. Sirantha realiseert zich, dat er jaarlijks vele vogelaars interesse hebben in deze imposante uil. Dagelijks struint hij dan ook de rivieroevers af op zoek naar deze vogel. Tegen een vergoeding laat hij hem zien aan vogelaars. Op deze wijze is dit voor hem een inkomstenbron.
Langs een smalle rivierloop, net buiten de stad Tissamaharama heeft hij ons op gepaste afstand de geheimzinnige uil laten zien. Verscholen in het bladerdek , ver van de gebaande paden zat een joekel van een bruine visuil. Enorm knap gevonden!
Het was een bijzondere ervaring om te zien dat de lokale bevolking er alles aan doet om verstoring van de uil te voorkomen. Het is natuurlijk erg mooi meegenomen dat deze fraaie soortgroep ook nog voor inkomsten zorgt voor de vrij arme bevolking in Sri Lanka .
Thomas van der Es 